سامانه محچک

سامانه محچک یکی از سامانه های جدیدی است که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به منظور مسدوسازی حساب دارندگان چک های برگشتی و کمک به افزایش اعتبار چک،‌ ایجاد شده است. چک ابزاری بسیار مناسب و کاربردی برای تاجرین و فعالان بازار محسوب می شود و امکان انجام مبادلات بدون موجود بودن وجه نقد را فراهم می کند؛ منتهی استفاده نادرست از آن می تواند هم صادرکننده و هم ذی نفع را با مشکل رو به رو سازد. در سال های اخیر، موضوع چک های برگشتی به یکی از رایج ترین پرونده های قوه قضائیه تبدیل شده اند؛ زیرا در بسیاری از موارد کاربران اقدام به صدور چک کرده و در موعد مقرر وجه مورد نیاز جهت پاس شدن آن را فراهم نمی کنند. در همین راستا، مسدود کردن موجودی حساب صادرکنندگان چک های برگشتی راه حلی است که بانک مرکزی جهت رفع این مشکل ارائه نموده است. برای انجام این کار هم سامانه جدیدی راه اندازی کرده که همان سایت محچک می باشد.

با ایجاد سامانه مذکور، دیگر به راحتی امکان صدور چک بلامحل وجود ندارد. در صورتی هم که فردی چکی را صادر کرده و در موعد مقرر آن را پاس نکند، حساب های وی مسدود شده و از این نظر با دردسر مواجه خواهد شد. به این ترتیب، پس از مسدوسازی حساب های این فرد از طریق سامانه محچک ، امکان انجام بسیاری از امور اقتصادی به خصوص استفاده از سیستم بانکی را از دست می دهد. در نتیجه، بهترین راهکار ممکن برای این شخص، رفع سوء اثر چک و پرداخت مبلغ بدهی است. این گونه مجددا حساب ها آزاد شده و و می تواند برای انجام فعالیت های خود از موجودی این حساب ها استفاده نماید. با توجه به اهمیت سامانه مذکور در سیستم بانکی کشور و نقش مهم آن، تمامی فعالان اقتصادی که از چک در مبادلاتشان استفاده می کنند باید با این سامانه و روش مسدود کردن موجودی حساب صادرکنندگان چک از طریق آن آشنا باشند. در ادامه، توضیحات کاملی در این باره برای تان ارائه می دهیم.

همان طور که گفتیم، بانک مرکزی به منظور کاهش تعداد چک های برگشتی و افزایش سرعت رفع سوء اثر این چک ها، اقدام به راه اندازی سامانه محچک نموده است. این سامانه از هفتم خرداد ماه ۱۴۰۱ به صورت آزمایشی فعال شده و حدود سه ماه با همین روش کار خود را ادامه داد. در این بازه زمانی، حساب های مربوط به صادرکنندگان چک های برگشتی پس از یک روز مسدود می شد. به این ترتیب که کارمندان بانک ها و موسسات اعتباری ابتدا اطلاعات مربوط به چک برگشتی را در سامانه یکپارچه بانک مرکزی یا همان سماچک وارد می کردند. در صورتی که پس از ۲۴ ساعت فرایند رفع سوء اثر چک توسط صادرکننده انجام نمی شد، اطلاعات آن را به سایت محچک وارد نموده و فرایند مسدود کردن موجودی حساب صادرکنندگان چک انجام می گرفت؛ یعنی صادرکنندگان چک های برگشتی پس از برگشت خوردن چک، ۲۴ ساعت فرصت دارند تا چک را پاس کرده و از مسدودسازی سایر حساب های خود جلوگیری کنند.

در صورتی که این فرایند در زمان مشخص شده انجام نگیرد و اطلاعات چک آن ها وارد سامانه محچک شود، موجودی سایر حساب های آن ها به اندازه مبلغ کسری چک مسدود خواهد شد. علاوه بر آن، ثبت شدن اطلاعات چک برگشتی فرد در سایت محچک تبعات دیگری هم برای وی به دنبال خواهد داشت. یکی دیگر ای این تبعات، عدم امکان استفاده از خدمات بانکی است. یعنی این شخص نمی تواند نسبت به افتتاح حساب، دریافت کارت بانکی، دریافت تسهیلات بانک، ضمانت نامه های ارزی و گشایش اعتبار اسنادی ارزی یا ریالی اقدام نماید. آمار به دست آمده از مرحله اجرای آزمایشی این سامانه نشان می دهد که تاثیر زیادی در افزایش سرعت رفع اثر چک های برگشتی داشته است؛ چرا که مسدود کردن موجودی حساب صادرکنندگان چک و عدم دسترسی به سایر حساب ها می تواند صادرکنندگان چک های مذکور را حسابی با دردسر مواجه سازد. پس می توان انتظار داشت با فعال شدن رسمی این سامانه، شاهد کاهش چک های برگشتی و افزایش اعتبار چک باشیم.

حال که شناخت مناسبی از سایت محچک و کاربرد آن به دست آورده اید، می دانید که چه نقش مهمی در بهبود شرایط چک در مبادلات خواهد داشت. اما شاید بخواهید با روش ورود به سامانه محچک هم آشنا شوید. در این رابطه باید بگوییم که سامانه مذکور مربوط به بانک ها و موسسات اعتباری است. یعنی تنها این موسسات و کارمندان آن ها امکان ورود به آن و ثبت اطلاعات چک های برگشتی را خواهند داشت. به همین خاطر، اطلاعاتی در مورد آدرس اینترنتی یا نحوه ورود به آن برای اشخاص حقیقی منتشر نشده است. با این حال، در صورت مسدود کردن موجودی حساب صادرکنندگان چک های برگشتی در سایت محچک، این افراد می توانند با مراجعه به سایت بانک مرکزی استعلام آن را دریافت نمایند. به عبارت دیگر، می توانند بفهمند کدام یک از حساب ها و در هر حساب چه مبلغی بابت برگشت خوردن چک شان مسدود شده است. در ادامه، روش استعلام حساب های مسدود شده را برای تان توضیح داده ایم.

جهت دریافت استعلام حساب های مسدودسازی شده به دلیل ثبت اطلاعات چک برگشتی در سامانه محچک ، لازم است اقداماتی را انجام دهید که در این جا آن ها را بیان کرده ایم. این اقدامات مورد نیاز به منظور آگاهی از حساب ها و مبالغ مسدود شده به شرح ذیل می باشند:

اگر از چک در فعالیت های تجاری و مبادلات خود استفاده می کنید، از این به بعد باید جهت صدور آن بیش تر دقت به خرج دهید؛ زیرا سامانه محچک آن دسته از صادرکنندگان را که اعتبار کافی برای پاس شدن چک خود را فراهم نمی کنند، به سختی جریمه می کند. همان گونه که اشاره کردیم، به محض برگشت خوردن چک، اطلاعات آن در سامانه یکپارچه بانک مرکزی (سماچک) ثبت خواهد شد. صادرکننده از این لحظه به مدت ۲۴ ساعت زمان دارد تا مبلغ مورد نیاز برای نقد شدن چک را فراهم کرده و از ورود اطلاعات آن به سایت محچک جلوگیری کند؛ اما در صورتی که این زمان هم سپری شده و اعتبار لازم فراهم نشود، اطلاعات چک برگشتی در سامانه مذکور ثبت گردیده و فرایند مسدود کردن موجودی حساب صادرکنندگان چک انجام خواهد پذیرفت. به این ترتیب، سایر حساب های فرد صادرکننده در این بانک و سایر بانک ها به ترتیب اولویت از موجودی بیش تر به کم تر تا مبلغ کسری چک، مسدود خواهد شد.