پاک شدن سوء پیشینه

شرایط و مدت زمان پاک شدن سوء پیشینه کیفری
بر اساس «ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی»، مدت زمان باقی‌ماندن سوء پیشینه بستگی به "نوع جرم" و "مجازات تعیین‌شده" دارد:

1. ۱ «جرائم تعزیری درجه ۱ تا ۳» (مانند برخی جرائم مالی شدید، قاچاق مواد مخدر در حجم بالا، جرائم امنیتی):
   ← سوء پیشینه تا "۵ سال" پس از اجرای حکم یا گذشت مدت مرور زمان پابرجاست.
   ←در صورت عدم ارتکاب جرم جدید در این مدت، سوء پیشینه "به‌صورت خودکار پاک می‌شود".
2. ۲ «جرائم تعزیری درجه ۴ تا ۶» (مانند کلاهبرداری، سرقت، توهین و افترا):
   ← سوء پیشینه تا "۲ سال" پس از اجرای حکم باقی می‌ماند.
   ← در صورت عدم ارتکاب جرم جدید، خودبه‌خود پاک می‌شود.
3. ۳«جرائم تعزیری درجه ۷ و ۸» (مانند تخلفات رانندگی منجر به جرح یا فوت، برخی جرائم سبک):
   ← سوء پیشینه تا "۱ سال" پس از اجرای حکم باقی می‌ماند.
   ← پس از این مدت، در صورت عدم تکرار جرم، پاک می‌شود.
4. ۴ «جرائم موجب حد یا قصاص» (مانند قتل عمد، سرقت حدی، زنا):
   ← سوء پیشینه به‌صورت دائمی ثبت می‌شود،"مگر این که فرد توبه کند و دادگاه توبه او را پذیرفته باشد".
   ← در برخی موارد، مانند قصاص نفس که با رضایت اولیای دم تبدیل به دیه شود، ممکن است اثرات سوء پیشینه کاهش یابد.

نحوه اطمینان از پاک شدن سوء پیشینه
پس از گذشت مدت قانونی، سوء پیشینه به‌صورت خودکار از سامانه ثبت سوء پیشینه قوه قضاییه حذف می‌شود. اما برای اطمینان، می‌توانید:

• استعلام از پلیس+۱۰: از طریق مراجعه به دفاتر پلیس+۱۰یا مراجعه به دفاتر خدمات قضایی، استعلام سوء پیشینه بگیرید.
• درخواست گواهی عدم سوء پیشینه: اگر سوء پیشینه پاک شده باشد، گواهی صادر می‌شود.
• مراجعه به دادگاه صادرکننده حکم: در صورت بروز مشکل، می‌توانید با ارائه مدارک به دادگاه، درخواست بررسی کنید.

موارد استثنا:
- اگر در مدت زمان تعیین‌شده (مثلاً ۲ یا ۵ سال) جرم جدیدی مرتکب شوید، مدت سوء پیشینه تجدید می‌شود.
- برخی مشاغل حساس (مانند استخدام در نهادهای امنیتی یا بانکی) ممکن است حتی پس از پاک شدن سوء پیشینه، سوابق کیفری را بررسی کنند.

همان طور که گفتیم، سوء پیشینه یکی از تبعات ثانویه برخی جرایم محسوب می شود. در واقع افراد با انجام برخی جرایم، علاوه بر مجازات اصلی از یک سری حقوق و امتیازات اجتماعی هم محروم می شوند. این محرومیت بسته به نوع جرم، زمان مشخصی دارد که اغلب بین ۲ تا ۷ سال متغیر است. بنابراین محرومیت مجرم از حقوق اجتماعی تا زمان پاک کردن سوء پیشینه، ادامه دارد.

مهم ترین قانون مرتبط با سوء پیشینه، ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی است. در این ماده، جرایم منجر به سوء پیشینه و زمان آن ها به صورت کلی بیان می گردد.

طبق ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی، یک سری محکومیت ها منجر به ایجاد سوء پیشینه خواهند شد. اکثر این محکومیت ها می توانند منجر به ایجاد سوء پیشینه با مدت زمان ۲، ۳ یا ۷ سال شوند. در ادامه، محکومیت هایی که منجر به ایجاد سوء پیشینه می شوند را در سه دسته اصلی، بررسی کرده ایم:

محکومیت به مجازات های سالب حیات و حبس ابد، سوء پیشینه ای با ماندگاری ۷ سال ایجاد می کنند. بنابراین برای پاک شدن سوء پیشینه کیفری جرائم منجر به صدور این محکومیت ها، حتما باید ۷ سال از صدور محکومیت بگذرد. گاهی اوقات ممکن است به دلایل مختلف، حکم سالب حیات مانند اعدام و قصاص یا حبس ابد متوقف شود. در این صورت، سوء پیشینه آن تا ۷ سال پس از توقف حکم، ادامه خواهد یافت.

محکومیت به قطع عضو و قصاص عضو، نفی بلد و حبس تا درجه چهارم، باعث ایجاد سوء پیشینه ۳ ساله خواهند شد. البته در رابطه با قصاص یا قطع عضو، باید دیه جنایت وارده بیش از نصف دیه کامل مجنی علیه باشد. به هر حال در چنین شرایطی، سوء پیشینه تا ۳ سال پس از اجرای حکم لحاظ خواهد شد. بعد از آن، امکان پاک شدن سوء پیشینه وجود دارد. نفی بلد یا تبعید و حبس تا درجه چهار (بین ۵ تا ۱۰ سال) هم شرایط مشابهی دارند. یعنی پس از اجرای حکم، ۳ سال سوء پیشینه لحاظ می گردد.

برخی محکومیت ها هم منجر به ایجاد ۲ ساال سوء پیشینه خواهند شد. محکومیت به شلاق حدی و حبس درجه پنجم، از جمله این موارد هستند. محکومیت به قصاص عضو با دیه جنایت نصف یا کم تر از نصف دیه کامل هم در این دسته قرار می گیرد. منظور از دیه کامل، دیه انسان کامل در زمان صدور حکم است. حبس درجه پنج هم به حبس با زمان ۲ تا ۵ سال گفته می شود. بنابراین جهت پاک شدن سوء پیشینه کیفری جرایم منجر به محکومیت های مذکور، حتما باید ۲ سال از زمان اجرای حکم بگذرد.

انجام جرایمی که منجر به محکومیتی غیر از محکومیت های فوق شوند، منجر به ایجاد سوء پیشینه نخواهد شد. البته محکومیت کیفری در سابقه و پیشینه فرد ثبت می گردد. اما هنگام استعلام گواهی سوء پیشینه، در آن درج نخواهد شد.

بسیاری از افراد با این سوال مواجه هستند که چگونه سوء پیشینه را پاک کنیم؟

♦ در این رابطه باید بگوییم که پاک کردن سوء پیشینه، مطابق قانون و زمان بندی آن انجام می گیرد.

♦ در بخش قبل، این قانون و زمان ماندگاری سوء پیشینه برای محکومیت های مختلف را بررسی کردیم.

♦ بسته به نوع جرم و محکومیتی که برای آن صادر شده، زمان ماندگاری سوء پیشینه مشخص خواهد شد.

♦ با پایان مهلت تعیین شده، سوء پییشنه به صورت خودکار پاک شده و انجام کار خاصی لازم نیست.

در بخش های قبل، مدت زمان پاک شدن سوء پیشینه را طبق ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی بررسی کردیم. همان طور که گفتیم با توجه به نوع محکومیت، زمان پاک شدن اثر جرم متفاوت است. این زمان معمولا ۲، ۳ یا ۷ سال طول می کشد.

بنابراین با بررسی محکومیت صادر شده برای جرم، می توانید از زمان پاک شدن آن مطلع شوید. با این حال، در جدول زیر زمان پاک کردن سوء پیشینه برخی جرایم رایج را هم ارائه داده ایم:

مدت زمان پاک شدن سوء پیشینه کیفری، مستقیما بر اساس محکومیت صادر شده برای جرم تعیین می شود. بنابراین ممکن است یک نوع جرم خاص، زمان متفاوتی برای سوء پیشینه باشد.

♦ برای مثال، سرقت اگر با سلاح انجام شده و حکم محاربه بگیرد، ۷ سال سوء پیشینه ایجاد می کند. با حبس درجه چهار ۳ سال و با حبس درجه پنج ۲ سال سوء پیشینه خواهد داشت. گاهی اوقات هم یک سرقت جزئی، ممکن است اصلا باعث ایجاد سوء پیشینه نشود. پس برای پاک کردن سوء پیشینه، باید از حکم و محکومیت اطلاع کامل داشته باشید.